UCZMY SIE OD CHILIJCZYKOW!

Stan naszych ubezpieczen spolecznych i systemu emerytalnego -- jaki jest -- kazdy widzi. Co chwila wypomina sie bezpodstawnie emerytom ZUS, ze budzet musi do nich doplacac. Co chwila mamy targi o zasady i wpolczynniki waloryzacji swiadczen. Jak dlugo sie da -- przemilcza sie przywileje swiadczeniowe i emerytalne dla wojska, policji i niektorych innych grup zawodowych. Bez slowa wyplaca sie z budzetu zapomogi dla starszych rolnikow pod mylaca nazwa emerytur rolniczych. Do jednego worka wrzuca sie tak odmienne jakosciowo pozycje, jak emerytury z jednej i renty inwalidzkie z drugiej strony -- nie probuje nawet takiego ich rozdzielenia, jakiego dokonano w Czechach.

Placimy dzis wysoka cene za gigantyczne naduzycie i marnotrawstwo, jakim bylo przejecie przez budzet panstwa wplywow ze skladek ubezpieczeniowych i przeznaczenie ogromnych przez wiele lat nadwyzek nad wyplatami -- na bardzo watpliwe cele -- zamiast tworzenia funduszow emerytalnych.

Inercja, jaka widac i dzisiaj w kwestii przebudowy a wlasciwie zbudowania zupelnie nowego systemu emerytalnego calkowicie uzasadnia przyblizenie polskiemu czytelnikowi doswiadczen Chile, kraju, ktory osiagnal spektakularny sukces w tym zakresie -- dowodzac takze i na tym odcinku ogromnej przewagi normalnej gospodarki rynkowej nad centralistyczna, arbitralna repatrycja.

Misje prezentacji doswiadczen chilijskich znakomicie spelnia napisana z ogromnych temperamentem i zaangazowaniem, a jednoczesnie ze znawstwem problemu -- ksiazka José Piñera "Ekonomia polityczna systemu emerytalnego w Chile." Nie ma osoby bardziej kompetentnej w sprawach prywatyzacji a w istocie uspolecznienia systemu emerytalnego, jego dotarcia do swiadomosci i mentalnosci kazdego obywatela -- niz jego tworca w kraju, ktory rowniez przeszedl bolesne eksperymenty pseudosocjalistyczne.

Ksiazka José Piñery powinna znakomicie ulatwic uporanie sie naszej umyslowosci zwichnietej i zaczadzonej przez falszywa doktryne -- z ideologia sprowadzajaca obywatela do roli biernego i poslusznego wykonawcy, deprecjonujaca istote ludzka a jednoczesnie generujaca roszczenia i nienawisc. Sprawa fundamentalna -- takze dla systemu emerytalnego -- jest bowiem stworzenie ustroju opierajacego sie na wolnosci jednostki, na jej prawach, szansach i odpowiedzialnosci.

Ksiazka, ktora oddajemy w rece Szanownych Czytelnikow, opowiada o tym, jak prywatnie zarzadzany narodowy system osobistych kont oszczednosci emerytalnych -- nie tylko zapewnil powazny wzrost emerytur lecz ponadto -- jak zaktywizowal zwyklych ludzi jako wlascicieli kapitalu. Jest to relacja o tym, jak nowy system umozliwil zwiekszenie stopy wzrostu gospodarczego, jak zwiekszyl zasoby kapitalowe kraju oraz jego zdolnosc inwestycyjna, rozwojowa.

Ksiazka José Piñery nie jest wiec tylko pragmatycznym studium socjotechnicznym i ekonomicznym na temat sposobow rozwiazania problemu emerytur i rent w ramach istniejacego porzadku czy ustroju. Wiaze sie ona z sama istota transformacji scentralizowanego ustroju komunistycznego -- w ustroj demokratyczny oparty na wolnosci i gospodarce rynkowej. Jest to traktat przeciwko panstwowo-opiekunczej mimikrze i demagogii, przeciw pozorom dobrodziejstw socjalizmu.

Historia chilijskiej reformy systemu emerytalnego powinna dostarczyc materialu do przemyslen tym wszystkim, ktorzy z najrozmaitszych pozycji i powodow usiluja ja torpedowac i opozniac w Polsce. Mimo kilkunastu tysiecy kilometrow dzielacych Polske od Chile, mimo roznic tradycji i obyczajow -- podobienstwo realiow i klimatu spoleczno-politycznego -- jest uderzajace i pouczajace. W Chile rowniez usilowano dyskredytowac istote reformy i jej zwolennikow przy pomocy ciosow ponizej pasa.

O reforme emerytalna w duchu chilijskim warto sie bic. To ogromna szansa poprawy bytu dla zyjacych dzis i przyszlych pokolen. Tej szansy nie wolno stracic.

Dlatego ksiazke J. Piñery nie tylko warto przeczytac jako interesujaca, pasjonujaca lekture. To teoretyczny a jednoczesnie praktyczno-polityczny przewodnik, za ktory winnismy jego Autorowi gleboka wdziecznosc.

Waclaw Wilczynski
Poznan, 26 lipca 1996 r.